Nieznane dokumenty o Romanie Dmowskim

Treść

Kolekcja nieznanych dokumentów związanych z życiem i działalnością niepodległościową Romana Dmowskiego została wczoraj zaprezentowana w Muzeum Niepodległości w Warszawie. Zbiór jest wyjątkowy, obejmuje okres aktywności jednego z twórców niepodległości Polski od 1916 do 1918 r. oraz w czasach konferencji pokojowej w Wersalu kończącej I wojnę światową. Dokumentacja została znaleziona niespodziewanie w starej walizce w mieszkaniu jednego z działaczy Stronnictwa Narodowego. - Każdy z dokumentów odnalezionych wydaje się unikatem - powiedział Jan Engelgard, historyk i publicysta, w czasie prezentacji zbiorów. W kolekcji znalazły się m.in. fotografie z Dmowskim, których niewiele się zachowało do naszych czasów. Jest np. fotografia paszportowa z 1917 roku. Inna przedstawia, jak Dmowski razem z hrabią Maurycym Zamoyskim w Paryżu idą w celu podpisania w imieniu Polski traktatu wersalskiego. Jest także dokument potwierdzający dosyć bliskie kontakty delegacji polskiej i czechosłowackiej w czasie kongresu pokojowego. Zachowało się zaproszenie dla Dmowskiego z października 1919 r. na obchody pierwszej rocznicy powstania Czechosłowacji oraz list Tomasza Masaryka, przyszłego prezydenta tego państwa, w którym prosi on szefa Komitetu Narodowego o opinię na temat nieustalonej osoby. Zaprezentowano także unikatowe zdjęcia z wręczenia sztandaru jednemu z pułków armii gen. Józefa Hallera we Francji w obecności jej prezydenta i Dmowskiego oraz z Mszy św., która została odprawiona w czasie tych uroczystości. Pokazano także siedem zachowanych fotografii, zrobionych prawdopodobnie gdzieś na południu Francji lub w Algierii, przedstawiających szefa polskiej delegacji na kongres w trakcie kuracji zdrowotnej po przebytej chorobie zapalenia płuc w 1919 roku. Poza zdjęciami w walizce znajdowała się także korespondencja z Polakami mieszkającymi na emigracji i utożsamiającymi się z polityką Komitetu Narodowego i Romana Dmowskiego, którzy np. informowali go o trudnościach, jakie sprawa polska napotyka w krajach zachodnich. Unikatowym dokumentem jest oryginalna koperta z nagłówkiem "The White House" i list z 9 października 1918 r. od prezydenta USA Woodrowa Wilsona, w którym dziękuje on Dmowskiemu za przesłanie dokumentów dotyczących sprawy polskiej, w tym granic Polski, w czasie konferencji pokojowej. List ten opublikował także Norman Davies w swojej książce "Historia pocztowa Polski". Pokazano także odręczny list napisany po angielsku przez Dmowskiego do Johna Keynse'a, który w latach 30. stał się znanym ekonomistą, a w czasie konferencji był asystentem premiera Wielkiej Brytanii Lloyda George'a. W liście tym Dmowski prosił Keynse'a o pomoc w zyskaniu większej przychylności George'a dla sprawy niepodległości Polski. Jest także list z października 1917 r. wysłany do Josepha Conrada z prośbą o zaangażowanie pisarza w walkę o niepodległość Polski. Pokazano także paszporty Dmowskiego: rosyjski i francuski, które służyły mu w czasie licznych podróży. Zachowała się także karta wejścia na teren misji wojskowej francusko-polskiej we Francji z 1918 roku. Nie wszystkie listy i zdjęcia zostały dokładnie zidentyfikowane i rozpoznane. Wciąż trwają prace nad ustaleniem ich historycznej tożsamości. Wiele z omawianych zdjęć i dokumentów zostało udostępnionych zwiedzającym w Muzeum Niepodległości. Roman Dmowski (1864-1939) to polityk, publicysta polityczny, minister spraw zagranicznych II RP, poseł na Sejm II RP. Współzałożyciel Narodowej Demokracji i ruchu narodowego. Paweł Tunia "Nasz Dziennik" 2008-11-12

Autor: wa